Luisteren
Ik heb een tijd als zorgvrijwilliger in een hospice gewerkt. Het is de plek waar mijn mindfulness pad van het kussen de wereld in kwam en me veel leerde. Over luisteren. Echt luisteren en jezelf ontdoen en onthullen. En hoe dat de wereld kan veranderen.
Op een ochtend liep ik met de verpleegkundige de kamer van Yvonne binnen voor de ochtendzorg. Wassen, misschien uit bed, eten... Je weet nooit wat er precies nodig is en hoe de dag voor iemand start.
Yvonne was wakker, en woest. Ze snauwde het uit. De verpleegkundige stommelde de kamer weer uit. Ik stond verstijfd aan het voeteneind, mijn handen geklemd om de bed stang. Help, wat nu. Sta je dan met je goede bedoelingen. Het liefst weg te willen gaan van deze rauwe woestheid.
Boosheid is de minst makkelijke emotie om bij te blijven. Allerlei reacties en gewoontes komen op. Niet willen en durven voelen. Ik merkte het bij mezelf op aan het bed. De reactie van de verpleegkundige was een spiegel. Ik voelde de verstijving. Ik had in Yvonne's rauwe echtheid niks meer in handen om haar situatie te verbeteren of te vergoeilijken of weg te moffelen. Direct en rauw, deze ellende is wat het is.
Heel langzaam kwam ik in beweging en ging naast haar hoofd zitten op een kruk. In stilte.
We keken elkaar aan. Geen woorden. Ik legde mijn arm en hand om haar hoofd. Ik kon haar pijn en wanhoop in het uitzichtloze ziekteproces zien.
Yvonne leerde me naar mezelf te luisteren, waardoor ik ook naar haar kon luisteren.
Ik zag mijn gewoonte reactie, kon daarbij blijven zonder er in vast te zitten, en kwam in beweging. We maakten contact. Daarmee veranderde niet Yvonne's pijn en ziekte. Wel zaten we samen, en droegen het ongemak. Boos mogen zijn, samen en niet in alle eenzaamheid.
Erbij blijven is heel wat.
Onze automatische reacties doorzien en ontmantelen. Er is mindfulness en moed voor nodig om dat te doen.
De verpleegkundige stommelde weer ongemakkelijk en met zakelijke toon terug de kamer in. Ze had zich vermand en gewapend. Wassen enzovoort... Yvonne en ik knipoogden erom. Onze stilte bleef en was teder. Yvonne kwam die dag voor het eerst niet meer uit bed en ze overleed een paar dagen later. Ik denk nog regelmatig aan haar. Met dankbaarheid voor wat ze me gaf. De ruimte om te leren aanwezig te zijn.
Verstijven bij een ongemakkelijke situatie kan gebeuren. Dat verandert ook weer. Als we maar naar onszelf luisteren, kunnen we ook naar de ander luisteren. Stille aanwezigheid zegt meer dan 1000 woorden.